صفحه محصول - مباني نظري و پيشينه پژوهش تعاریف مفاهیم مهارتهای فراشناختی

-1تعریف فراشناخت
فراشناخت  ابتدا توسط فلاول مطرح شد تنها به تبیین و توجیه دانش فرد در مورد فرآیندها و تولیدات شناختی و نظارت بر این فرآیندها بپردازد. فراشناخت به آگاهی انسان از نظام شناختی خود و کنترل و نظارت به آن گفته می¬شود. به سخن دیگر فراشناخت، دانش یا آگاهی فرد از نظام شناختی خودش یا دانستن در باره¬ی دانستن است. دانش فراشناختی یاری می¬کند تا هنگام یادگیری و دانستن امور،  شخص پیشرفت خود را در نظر بگیرد همچنین این دانش کمک می کند تا نتایج تلاش¬ها ارزیابی شود و میزان تسلط بر مطالبی که خوانده شده، سنجیده شود. (سیف، 1392).
تعاریف مختلفی از فراشناخت ارائه شده¬است که به درک بهتر آن کمک می¬کند از جمله : دانش فرد در باره¬ی فرآیندهای شناختی خود و فرآیند سازمان¬دهی و هماهنگ کردن مجموعه¬ای از جریان¬ها (فلاول، 1988) تفکر در باره¬ی تفکر (براون  1984) شناخت (براون و دولاچ ، 1987)، آگاهی فرد از فراینده¬ها و راهبردها شناختی¬اش (فلاول، 1988)، و هر گونه دانش یا فعالیت شناختی که موضوع آن شناخت یا تنظیم شناخت باشد با توجه به تعاریفی که ارائه شد می¬توان گفت «فراشناخت، مجموعه دانش و فرآیندهایی است که کنش¬های شناختی فرد را نظارت هدایت و کنترل می¬کنند و در واقع به مدیریت فعالیت-های شناختی می¬پردازند (به نقل از کارشکی، 1379).
2-1-1 راهبردهای فراشناختی
راهبردهای فراشناختی، مهارت¬های اجرایی هستند که موفقیت فعالیت یادگیری را ارزیابی می¬کنند (اوملی و کهات ، 1990به نقل ازعاطی نژاد،1391)
راهبردهای فراشناختی اساسی، شامل ربط دادن اطلاعات جدید به اطلاعات قبلی انتخاب راهبردهای تفکر، برنامه¬ریزی، نظارت، و ارزیابی فرآیندهای تفکر می¬شود (دیرکس  ، 1985).
راهبردهای فراشناختی، فرآیندهای متوالی هستند که فعالیت-های شناختی را کنترل می¬کنند و به تنظیم و نظارت بر فعالیت¬های یادگیری کمک می¬کنند، همچون کنترل آگاهانه بر یادگیری، برنامه¬ریزی و انتخاب راهبردها، نظارت بر فرآیند یادگیری، تصیح اشتباهات، تحلیل اثربخشی راهبردهای یادگیری و تغییر رفتارها و راهبردهای یادگیری، هنگامی که ضروری باشد (ریدی و همکاران، 1992 به نقل از عاطی نژاد، 1391)
گراهام (1997) عقیده دارد، راهبردهای فراشناختی به دانش آموزان اجازه می¬دهد تا یادگیری¬شان را برنامه¬ریزی، کنترل و ارزیابی کنند که در بهبود یادگیری، محوری¬ترین نقش را بازی می¬کند و دانش آموزان بدون رویکردهای فراشناختی، اساساً یادگیرندگان بدون هدف هستند (به نقل از وانگ  و همکاران، 2009).
راهبردهای فراشناختی عمده را می‏توان در سه طبقه قرارداد :1) راهبردهای برنامه‏ریزی  2) راهبردهای نظم دهی  3) راهبرد¬های نظارت و ارزشیابی . راهبردهای برنامه ریزی، شامل تعیین هدف برای یادگیری و مطالعه، پیش بینی زمان لازم برای مطالعه، تعیین سرعت مناسب مطالعه، تحلیل چگونگی برخورد با موضوع یادگیری، انتخاب راهبردهای یادگیری مفید است. منظور از کنترل و نظارت، ارزشیابی یادگیرنده از کارخود برای آگاهی یافتن از چگونگی پیشرفت خود و زیر نظر گرفتن و هدایت آن است. از جمله می توان نظارت بر توجه در هنگام خواندن یا نوشتن یک متن، از خود پرسیدن به هنگام مطالعه و کنترل زمان و سرعت مطالعه نام برد. این راهبردها به یادگیرنده کمک می¬کند تا هر وقت به مشکلی بر می¬خورد به سرعت آن را تشخیص داده، در رفع آن بکوشد. راهبردهای نظم¬دهی انعطاف¬پذیری در رفتار یادگیرنده را موجب می¬شوند و به او کمک می¬کنند تا هر زمان که برایش ضرورت داشته باشد، یادگیری خود را تغییر دهد (سیف، 1392).